انسان موجودی اجتماعی است که به مشارکت، هم‌فکری و همراهی نیاز دارد. پیشرفت‌های گسترده انسان در ادوار تاریخ موجب شده تا او با نیازهای متفاوتی دست و پنجه نرم کند.
برای برطرف کردن این نیاز‌ها لازم است تا او راه‌حلی اصولی پیدا کند که کارآمد بوده و نیازهای او را مرتفع نماید. یکی از راه‌حل‌های یافته شده توسط بشر، تشکیل و تاسیس شرکت‌های تجاری است. با راه‌اندازی شرکت تجاری و انجام فعالیت‌های مداوم و مستمری چون فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی، انسان می‌تواند از مزایای این شرکت‌ها بهره‌مند شود. شناخت انواع شرکت‌های تجاری، کارایی، مدل، مزایا و معایب هر شرکت می‌تواند برای رفع نیازهای انسان بسیار مفید باشد. آگاهی از قوانین شرکت‌های بسیار کارساز و موثر خواهد بود. در ادامه مقاله با انواع شرکت و قوانین آن‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.
شرکت تجاری چیست؟
شرکت تجاری، شرکتی است که با کمک قوانین تجاری و مالی برای سود بردن از طریق سرمایه تاسیس می‌شود. این شرکت‌ها انواع گوناگونی دارند که مطابق ماده ۲۰ قانون تجارت پایه گذاری می‌شوند.
انواع شرکت تجاری
شرکت‌های تجاری دارای انواع گوناگونی هستند که به می‌توان به ۸ نوع آن به اختصار اشاره کرد.
شرکت تضامنی
در ماده ۱۱۶ قانون تجارت در مورد این شرکت سخن به میان آمده است. از مشخصات این شرکت این است که کم‌ترین تعداد برای تاسیس آن دو نفر است. هر عضو در مورد امور تجاری مسئولیت و ضمانت دارد. این دو عضو در قبال بدهی و دیون چنین شرکتی مسئول هستند. در حین نام گذاری شرکت باید اسم یکی از اعضا قید شود و در ادامه کار هم نام عضو دیگر استفاده شود.
شرکت نسبی
شرکت نسبی شرکتی است که در ماده ۱۸۳ قانون تجارت در مورد آن صحبت شده و طبق همین ماده حداقل تعداد اعضای آن ۲ نفر و هر فرد مطابق سرمایه خویش مسئولیت دارد. هدف از تاسیس این شرکت راه تجارت و دستیابی به سود است. در نام گذاری هم باید کلمه شرکت نسبی به همراه نام یکی از اعضا آورده شود. در این شرکت تجاری هم می‌توان از اسم دیگر عضو مجموعه استفاده کرد.
شرکت با مسئولیت محدود
یکی دیگر از شرکت‌های تجاری، شرکت با مسئولیت محدود است. در ماده ۹۴ قانون تجارت در مورد این شرکت و چگونگی راه‌اندازی آن صحبت شده و یکی از مرسوم‌ترین شرکت‌ها در ایران است. تعداد اعضای این شرکت حداقل ۲ نفر بوده و سرمایه هم توسط شرکا به میان آورده می‌شود. هر شریک در برابر ضرر و زیان تنها به اندازه سرمایه خود مسئول است.
شرکت سهامی خاص
شرکت سهامی خاص نوعی شرکت تجاری است که در قانون تجارت به آن اشاره شده‌است. برای داشتن این نوع شرکت باید ۳ شریک در کنار هم باشند تا بتوانند آن را تاسیس کنند. میزان سرمایه این شرکت توسط موسسین فراهم شده و در ابتدای کار باید حدود ۳۵ درصد سرمایه در بانکی معتبر نگه‌داری شود.
در زمان ثبت این شرکت اداره ثبت شرکت مدارکی از صاحبان شرکت در خواست می‌کند که به شرح زیر است.
- اظهار نامهای که نشان دهنده تعهد سهام باشد.
- گواهی بانک مبنی بر واریز ۳۵ درصد سرمایه در بانک
- اساسنامه مدون شرکت
- صورت جلسه تشکیل اولین جلسه مجمع عمومی
شرکت سهامی عام
این شرکت در ردیف کامل‌ترین شرکت‌های تجاری است که طرفداران زیادی دارد. با تاسیس این شرکت صاحبان آن می‌توانند پروژه‌های بزرگ اقتصادی را راه‌اندازی کنند. حداقل اعضا برای این شرکت تجاری ۵ نفر بوده و افراد باید بالای ۱۸ سال سن داشته باشند. هر فرد مطابق میزان سهام یا ورق سهامش مسئول است و باید بدهی و دیون احتمالی را پذیرا باشد. بخشی از سرمایه شرکت‌های سهامی با کمک سرمایه‌گذاری مردم انجام می‌شود.
شرکت مختلط سهامی
شرکت تجاری مختلط سهامی شرکتی است که در ماده ۱۶۲ قانون تجارت در مورد آن توضیح داده شده‌است. این شرکت بین تعدادی از شرکای سهامی به همراه یک یا چند شریک و ضامن انجام می‌شود. در این شرکت اعضای گروه با شرکای ضامن با توجه به قوانین شرکت تضامنی و با شریک‌های سهامی با توجه مقررات موجود در شرکت سهامی رفتار می‌شود. این موضوع موجب شده تا هر شریک سهامی نسبت به سهمی که پرداخت کرده مسئول بوده و باید بدهی و دیون به اندازه سرمایه ای باشد که قرار داده‌است. مدیر شرکت در این شرکت‌ها از میان شرکای ضامن انتخاب می‌شود. در انتخاب نام شرکت باید جمله شرکت مختلط سهامی به همراه نام یکی از شریک‌های ضامن آورده شود.
شرکت مختلط غیر سهامی
نوع دیگر از شرکت تجاری مختلط غیر مختلط است که در ماده ۱۴۱ قانون تجارت به آن اشاره شده‌است. حداقل اعضای لازم برای تاسیس شرکت مختلط ۲ نفر است. شرکای شرکت از ۱ یا چند نفر عضو و شریک با مسئولیت محدود بوده و ۱ یا چند نفر شریک تضامنی تشکیل شده است و در برابر دیون هر شریک مطابق با سرمایه و قوانین باید رفتار کند. در نام گذاری شرکت، جمله شرکت مختلط غیر سهامی با نام یکی از شریک‌ها نوشته شود.
شرکت تعاونی تولید و مصرف
شرکت تجاری تولید و مصرف که به شیوه تعاونی اداره می‌شود، در ماده ۱۹۰ قانون تجارت به آن پرداخته شده‌است. این شرکت به حداقل ۷ نفر شریک احتیاج دارد تا شرکت تاسیس و راه‌اندازی شود. در این شرکت تعاونی اعضا به دو دست تولید و تعاونی تقسیم بندی می‌شوند.
قانون تجارت شرکت های تجاری
زمانی که فردی اقدام به تاسیس شرکت می‌کند باید قوانین مربوط به تجارت در هر شرکت را به خوبی بداند تا در تجارت خویش موفق شده و نتیجه خوبی به دست آورد.
- شرکت سهامیی: در این نوع شرکت، سرمایه به صورت سهام تقسیم می‌شود و مسئولیت سهامداران محدود است.
- شرکت با مسئولیت محدود: در این نوع شرکت، مسئولیت هر شریک با میزان سرمایه‌گذاری مشخص می‌شود.
- شرکت تضامنی: در این نوع شرکت، شرکا به صورت تضامنی مسئولیت می‌پذیرند.
- شرکت مختلط غیر سهامی: این نوع شرکت دارای سهام نیست و مسئولیت شرکا محدود است.
- شرکت مختلط سهامی: در این نوع شرکت، سهامداران مسئولیت محدود دارند و سهام نیز وجود دارد.
- شرکت نسبی: در این نوع شرکت، شرکا به صورت نسبی مسئولیت می‌پذیرند.
- شرکت تعاونی تولید و مصرف: این نوع شرکت برای همکاری در تولید و مصرف کالاها و خدمات تشکیل می‌شود و اعضای شرکت به دو گروه تقسیم می‌شوند.
انواع شرکت تجاری در ایران
قانون تجارت ایران هم شرکت‌هایی برای راه‌اندازی و رونق تجارت و امور بازرگانی در نظر گرفته که شامل موارد زیر است.
شرکت تضامنی
این شرکت از حداقل دو نفر عضو و تشکیل می شود که شریک ضامن هم در نظر گرفته می‌شود. در شرکت تجاری تضامنی هر شریک باید تمام بدهی‌های شرکت را پرداخت کند و مسئولیتش به اندازه سرمایه‌اش نبوده و گاهی بیشتر هم می‌شود.
شرکت نسبی
شرکت تجاری نسبی از چند جهت با شرکت تضامنی شباهت‌هایی دارد، آنا مسئولین هر عضو یا شریک بر حسب میزان سرمایه‌ای است که آورده است. برای مثال هر گاه شرکت، ۴ نفر شریک داشته باشد و هر یک از شرکا مالک یک چهارم سرمایه شرکت باشند هر شریکی باید یک چهارم از طلب طلبکاران شرکت را پرداخت کند.
شرکت سهامی خاص
این شرکت دارای سه نفر عضو یا شریک است. هر عضو دارای اوراق یا سهام هستند و سهم به نسبت مساوی بین شرکا تقسیم می‌شود.
شرکت سهامی عام
این شرکت تجاری در ایران دارای ۵ نفر عضو یا شریک است. ثانیاَ موسسان یا می توانند برای تشکیل سرمایه شرکت، با انتشار اوراق اشخاص ثالثی را در تامین سرمایه شرکت سهیم کنند.
شرکت مختلط سهامی
این نوع شرکت مخلوطی از شرکت تضامنی و سهامی خاص است، طوری که یک یا چند نفر از شرکا در قبال اشخاص ثالث دارای مسئولیت هستند و به عبارتی آن‌ها را ضمانت کرده‌اند و عده دیگر که به سهامدار هستند، مسئولیتشان محدود به میزان سرمایه آن‌ها است.
شرکت مختلط غیر سهامی
این شرکت ترکیبی است از شرکت با مسئولیت محدود و شرکت تضامنی؛ با این توضیح که یک یا چند نفر از شرکا در قبال اشخاص ثالث دارای مسئولیت ضمانتی دارند و عده ای دیگر از اعضا یا شرکا مسئولیتشان محدود به میزان سرمایه یا آورده آن‌ها می‌باشد.
انواع شرکت تجاری در خارج
در عرصه جهانی دو شرکت به نامهای اس( s corporation) و شرکت سی( c corporation) مشغول به فعالیت هستند. این دو شرکت مانند اشخاص حقوقی هستند که با ثبت اساسنامه از سوی دولت هر کشور به رسمیت شناخته می‌شوند.
شرکت تجاری سی
شرکت تجاری سی نوعی نهاد مالیاتی است که اظهار نامه مالیاتی دارد و بر حسب درآمد و شغل باید مالیات پرداخت کند. گاهی ممکن است مالیات افزایش یابد که ناشی از اظهار نامهای است که هر فرد مطابق سود دریافتی پر کرده‌است.
شرکت‌های تجاری اس
این شرکت به شرکت‌های ایرانی تضامنی و مسئولیت محدود شباهت زیادی دارد. این شرکت تجاری باید اظهارنامه مالیاتی را به دولت ارائه دهد. درآمد حاصل از این شرکت به صورت مستقیم وارد حساب صاحبان سهام ریخته می‌شود. ساختار دو شرکت اس و سی شباهت زیادی به هم داشته و کسب و کار در هر دو توسط هیئت اداره می‌شود.
وجه اشتراک بین شرکت های تجاری
شرکت‌های تجاری دارای انواع مختلفی بوده و هر کدام از آن‌ها ویژگی‌هایی خاصی دارند . برخی از این ویژگی‌ها در میان تمامی شرکت‌ها مشترک است اما امتیازات هر شرکت با دیگری تفاوت‌هایی دارد. ۳ ویژگی مشترک و مهم در بین تمامی شرکت‌های تجاری وجود دارد که به شرح زیر است.
حضور شرکا
برای تشکیل شرکت‌های تضامنی، با‌مسئولیت محدود، مختلط غیر سهامی و نسبی، تعداد ۲ شریک کافی است تا شرکت تشکیل شود و تعدادی از شرکت‌های تجاری از این جهت با یکدیگر مشترک هستند.
قراردادی بودن
با توجه به این موضوع که تشکیل هر شرکتی باید قراردادی تنظیم کند و لازم است اساسنامه و یا شرکتنامه‌ای تهیه شود، تمامی شرکت‌های تجاری چنین وجه مشترکی دارند.
سرمایه
هر شرکت در موعد ثبت شرکت در مرجع ثبت شرکت‌های تجاری باید سرمایه‌ی ثابتی داشته باشد و این موضوع در همه شرکت‌ها ثابت است.
سخن پایانی
انسان موجودی اجتماعی است که برای رفع نیازهای خویش نیاز به تعامل اقتصادی دارد. یکی از همین تعاملات تاسیس انواع شرکت تجاری برای فعالیت اقتصادی و امور بازرگانی است. برای راه‌اندازی انواع شرکت قانون تجارت مدون شد تا هر فرد مطابق این قانون اقدام به ثبت شرکت نماید. طبق قانون تجارت تعداد اعضا، میزان سرمایه و میزان تعهدات هر شریک مشخص می‌شود. در ایران هم چند شرکت تجاری به نامهای تضامنی، نسبی و سهامی خاص وجود دارد.
سوالات متداول
شرکت تجاری چیست؟
شرکتی که بر اساس قوانین تجارت تاسیس می‌شود و هدف صاحبان سود بردن از طریق سرمایه است.
نقاط مشترک همه شرکت‌ها کدامند؟
سرمایه، قرارداد، حضور شرکا
){kind=link}